miércoles, 28 de noviembre de 2012

Tomás Luis de Victoria: "Officium defunctorum"

Tomás Luis de Victoria (1548-1611)
Officium defunctorum
 
David Hill, Westminster Cathedral Choir
I. Credo quod Redemptor meus vivit,
et in novissimo die de terra surrectus sum,
Et in carne mea videbo Deum Salvatorem meum.
Vivit, quem visurus sum ego ipse, et non alius;
et oculi mei conspecturi sunt.

II. Taedet animam meam vitae meae,
dimittam adversum me eloquium meum, loquar in
amaritudine animae meae. Dicam Deo: Noli me
condemnare: indica mihi, cur me ita judices. Numquid
bonum tibi videtur, si calumnieris me, et opprimas me,
opus manuum tuarum, et consilium impiorum adjuves?
Numquid oculi carnei tibi sunt; aut, sicut videt homo,
et tu videbis? Numquid sicut dies hominis dies tuae,
et anni tui sicut humana sunt tempora, ut quaeras
iniquitatem meam, et peccatum meum scruteris?
Et scias, quia nihil impium fecerim, cum sit nemo,
qui de manu tua possit eruere.

III. Ego sum resurrectio et vita: qui credit in me,
etiam si mortuus fuerit, vivet; et omnis, qui vivit
et credit in me, non morietur in aeternum.

Benedictus Dominus, Deus Israel, quia visitavit,
et fecit redemptionem plebis suae:
Et erexit cornu salutis nobis:
in domo David, pueri sui.
Sicut locutus est per os sanctorum,
qui a saeculo sunt, prophetarum eius:
Salutem ex inimicis nostris,
et de manu omnium, qui oderunt nos:
Ad faciendam misericordiam cum patribus nostris:
et memorari testamenti sui sancti.
Iusiurandum, quod iuravit ad Abraham, patrem nostrum,
daturum se nobis: Ut sine timore, de manu inimicorum
nostrorum liberati, serviamus illi,
In sanctitate et iustitia coram ipso, omnibus diebus nostris.
Et tu, puer, Propheta Altissimi vocaberis:
praeibis enim ante faciem Domini parare vias eius:
Ad dandam scientiam salutis plebi eius:
in remissionem peccatorum eorum:
Per viscera misericordiae Dei nostri:
in quibus visitavit nos oriens ex alto:
Illuminare his, qui in tenebris et in umbra mortis sedent:
ad dirigendos pedes nostros in viam pacis.
Requiem aeternam dona eis Domine.
Et lux perpetua luceat eis.

Requiescant in pace. Amen.

IV. Requiem aeternam dona eis Domine:
et lux perpetua luceat eis.
Te decet hymnus Deus in Sion,
et tibi reddetur votum in Jerusalem:
exaudi orationem meam, ad te omnis caro veniet.

V. Kyrie eleison.
Christe eleison.
Kyrie eleison.

VI. Requiem aeternam dona eis, Domine:
et lux perpetua luceat eis.
In memoria aeterna erit iustus:
ab auditione mala non timebit.

VII. Domine Jesu Christe, Rex gloriae,
libera animas omnium fidelium defunctorum de poenis
inferni, et de profundo lacu: libera eas de ore leonis,
ne absorbeat eas tartarus, ne cadant in obscurum:
sed signifer sanctus Michael,
repraesentet eas in lucem sanctam:
Quam olim Abrahae promisisti, et semini eius.

Hostias et preces tibi, Domine, laudis offerimus:
tu suscipe pro animabus illis,
quarum hodie memoriam facimus:
fac eas, Domine, de morte transire ad vitam.
Quam olim Abrahae promisisti, et semini eius.

VIII. Sanctus, Sanctus, Dominus Deus Sabaoth,
Pleni sunt caeli et terra gloria tua. Hosanna in excelsis.
Benedictus qui venit in nomine Domini.
Hosanna in excelsis.

IX. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, dona eis requiem.
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, dona eis requiem.
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi,
dona eis requiem sempiternam.

X. Lux aeterna luceat eis, Domine:
cum sanctis tuis in aeternum, quia pius es.
Requiem aeternam dona eis, Domine,
et lux perpetua luceat eis,
Cum Sanctis tuis in aeternum, quia pius es.

Requiescant in pace. Amen.

XI. Versa est in luctum cithara mea, et organum meum
in vocem flentium.
Parce mihi, Domine, nihil enim sunt dies mei.

XII. Libera me, Domine, de morte aeterna,
in die illa tremenda:
Quando caeli movendi sunt et terra:
Dum veneris iudicare saeculum per ignem.
Tremens factus sum ego, et timeo,
dum discussio venerit, atque ventura ira.
Quando caeli movendi sunt et terra.
Dies illa, dies irae, calamitatis et miseriae,
dies magna et amara valde.
Dum veneris iudicare saeculum per ignem.
Requiem aeternam dona eis Domine:
et lux perpetua luceat eis.
Libera me, Domine, de morte aeterna, in die illa tremenda:
Quando caeli movendi sunt et terra:
Dum veneris iudicare saeculum per ignem.

Kyrie eleison.
Christe eleison.
Kyrie eleison.

El Oficio de Difuntos para coro a seis voces de Tomás Luis de Victoria fue interpretado por primera vez en 1603 y publicado en Madrid dos años después. Tras haber pasado unos años cruciales en Roma donde publicó la mayor parte de su obra y donde fue ordenado sacerdote, el maestro, nacido en Ávila, volvió a España para ocupar el puesto de capellán y maestro de capilla del Convento de las Descalzas Reales en Madrid, hogar de la hermana de Felipe II, la Emperatriz María para cuyos funerales Victoria compuso esta magnífica obra. La Misa fue dedicada a su hija, la princesa Margarita.
Ya desde la Edad Media la Iglesia dio una importancia sustancial a la liturgia de difuntos. Dufay y Ockeghem fueron los primeros compositores en utilizar la polifonía para los oficios de difuntos. Sin duda, los compositores españoles y portugueses del siglo XVI y comienzos del XVII, escribieron este tipo de obras de forma casi sistemática: Pedro de Escobar, Juan García de Basurto, Cristóbal de Morales, Francisco de Guerrero, Tomás Luis de Victoria, Duarte Lôbo y Manuel Cardoso contribuyeron al florecimiento musical de este texto, particularmente dramático, que coronaba el momento más misterioso e inquietante de la vida cristiana. Es, sin duda, este segundo Requiem de Victoria el más famoso de todos, una obra cumbre de toda la literatura polifónica, y el que más atención ha despertado por su inigualable calidad musical. (Su primero para coro a cuatro voces fue publicado en 1533).
Además de su interés meramente musical la publicación de esta obra tiene -con la perspectiva que da el tiempo- un especial valor simbólico pues representa un adiós no sólo a la propia vida del abulense, fue la última obra compuesta por Victoria que moriría pocos años después, sino un adiós también a la propia música renacentista y a una época de gloria para nuestras artes (literatura, pintura, música, etc) que nunca más se habría de repetir.
Para muchos el Requiem de Victoria es la obra más representativa de la música española renacentista. Gracias a su intensidad expresiva conseguida con los medios más simples y su callado fervor emociona como pocas. La tan repetida austeridad de Victoria alienta un discurso musical fluido, sereno, equilibrado y profundamente arraigado a su Castilla natal. Una obra de arte sin más aspiraciones que la comunión espiritual con Dios y el deseo de descanso eterno.
Victoria compuso la música para la propia Misa además de un motete funerario Versa est in luctum, la Absolución Libera me, que sigue a la Misa, y la segunda lección de Maitines para los Difuntos, Taedet animam meam, a cuatro voces, inmejorable pórtico de entrada a la obra.
  

No hay comentarios:

Publicar un comentario

Nota: solo los miembros de este blog pueden publicar comentarios.